Blessures en Sportverzorging
BLESSURES
Voetbal is een contactsport, waardoor de mogelijkheid van het oplopen van een blessure aanwezig is. Voor een leek op medisch gebied is het uiteraard moeilijk de ernst van een blessure op de juiste wijze in te schatten. Niemand kan je het verwijt maken dat je geen diagnose kunt stellen. Enige basiskennis kan echter goed van pas komen.

1.Algemeen

1. hoe  kun je blessures voorkomen;
2. hoe herken je of een blessure ernstig is;
3. wat is er op de club geregeld bij ‘ernstige’ blessures;
4. wat moet je wel en wat moet je niet doen bij ‘ernstige’ blessures;
5. wat kun je doen bij de overige blessures;
6. hoe bepaal je of een geblesseerde speler kan (door)spelen

2.Team Analyse

1. welke blessures komen het meest bij jouw team voor;
2. hoe ben je tot een diagnose van de blessure gekomen;
3. hoe zijn de blessures behandeld;
4. op welke manier is/zijn geblesseerde spelers teruggekeerd in het team

§1.Algemeen

Voetbal is een contactsport, waardoor de mogelijkheid van het oplopen van een blessure aanwezig is. Voor een leek op medisch gebied is het uiteraard moeilijk de ernst van een blessure op de juiste wijze in te schatten. Niemand kan je het verwijt maken dat je geen diagnose kunt stellen. Enige basiskennis kan echter goed van pas komen.

Belangrijk is om ervoor te zorgen om altijd met een goede warming up te starten. Dit kan door eerst een rondje te rennen of andere korte loopwerk. Dit moet je doen totdat je echt warm voelt. De bloedvaten in je spieren staan dan wijd open. Er stroomt veel zuurstofrijk bloed door je spieren. De spieren worden soepeler en werken beter samen. Na een warming up ben je ook fitter. Je let beter op en reageert sneller. Na een goede warming up is er minder kans op nieuwe blessures.

Spierversterkende oefeningen

Hierdoor ontwikkel je kracht en snelheid. Daarmee kan je onverwachte bewegingen of stoten sneller en beter opvangen. Bij voetbal helpen vooral oefeningen om de spieren rond het kniegewricht te versterken.

Cooling down

Aan het eind of tijdens de sport: Afsluiten met uitlopen of rek- en strekoefeningen. Hierdoor kan je lichaam geleidelijk afkoelen. Daarna heb je minder kans op spierpijn en stijfheid de volgende dag. Voor voetballers is het belangrijk om regelmatig te blijven sporten. Stel het sporten is onderbroken door bijvoorbeeld een blessure of winterstop. Bouw het sporten dan geleidelijk weer op, zeker als je wat ouder bent.

Herkennen van ernstige blessures In veel gevallen is de leider/coach degene, die eerste hulp bij een sportongeval verleent. Het is belangrijk om te weten wat te doen, maar minstens zo belangrijk om te weten wat in ieder geval niet te doen.

Vraag aan het slachtoffer of aan omstanders of er een krakend geluid te horen is geweest of dat er een knappend gevoel is waargenomen. In dat geval is stoppen het enig juiste advies.

Niet de pijn maar zwelling geeft betrouwbare informatie over de ernst van een blessure. De hoeveelheid zwelling, maar vooral de snelheid waarmee zwelling ontstaat, is van belang voor een juiste inschatting van weefselbeschadiging. In het algemeen geldt dat een speler die op het veld ligt of naar de kant komt met een reeds zichtbaar gezwollen enkel een behoorlijke beschadiging heeft opgelopen en onmiddellijk de sportactiviteit dient te staken. Let wel: geen directe zwelling betekent niet automatisch dat er geen ernstig letsel is ontstaan.

Beoordeel of een sporter na het ontstaan van een blessure nog “normaal” kan lopen. Iemand, die na enkele minuten nog steeds afwijkend loopt, kan beter naar de kant worden gehaald. Doorgaan is op dat moment een risico.

Indien een speler een getroffen lichaamsdeel in het geheel niet meer kan bewegen of niet meer op een been kan staan, hoeft de begeleiding het slachtoffer waarschijnlijk niet meer te adviseren te stoppen.

Als de leider/trainer ondanks alle informatie en eigen kennis niet weet wat de ernst is van een blessure en wat hij er mee moet doen, neem dan geen enkel risico met de handelingen. Blijf altijd rustig, stel het slachtoffer op het gemak, blijf met hem praten, probeer afkoeling te voorkomen (leg niet alleen een jas of deken over maar vooral ook onder de persoon) en zorg dat zo snel mogelijk deskundige hulp ter plekke komt.

Een speler moet in ieder geval uit het veld worden gehaald en verwezen worden voor medische observatie als hij of zij (tijdelijk) het bewustzijn heeft verloren. Ook als hij of zij één van de onderstaande symptomen heeft, is het goed de speler uit het veld te halen en door te sturen naar een dokter:

• oriëntatiestoornis in plaats en tijd
• hoofdpijn en/of misselijkheid
• wazig zien, sterretjes zien of dubbel zien
• geheugenverlies voor het gebeurde
• coördinatiestoornis
• normale pupilgrootte en reactie op het licht

Hulp De teambegeleiding (of een hulpverlener) beoordeelt of er professionele hulp opgeroepen moet worden. Eerst belt de leider/trainer (of omstander) het alarmnummer 112. Vervolgens wordt contact opgenomen met wedstrijdsecretariaat. Het dienstdoende bestuurslid bij FC Jeugd '90 zorgt dat het toegangshek rondom het sportpark wordt geopend, zodat de ambulance het slachtoffer kan bereiken. Neem tevens contact op met de ouders/verzorgers of familie van de speler.

Blijf rustig, stel de gewonde op het gemak, blijf met hem of haar praten, probeer afkoeling te voorkomen (leg niet alleen een jas of deken over maar vooral ook onder de persoon).

Laat iemand met het slachtoffer mee gaan naar het ziekenhuis of dokter. Het liefst is dat natuurlijk een ouder/verzorger of familielid van het slachtoffer, maar het kan ook de leider/trainer zijn of een bekende. Bij zeer ernstige blessures kan de leider/trainer met de scheidsrechter overleggen om de wedstrijd te staken. De beslissing over al dan niet definitief staken ligt bij de scheidsrechter.

EHBO-Trommel / AED Een EHBO-uitrusting bevindt zich bij het wedstrijdsecretariaat/kantine en verzorgingsruimtes. De AED bevindt zich in het sportverzorgingsruimte..

Brancard Een brancard bevindt zich in het sportverzorgingsruimte .

Begeleiding bij het herstelproces

Bij een blessure is een goede verzorging van groot belang. De fysiotherapeut van FC Jeugd '90 adviseert hoe, waar en wanneer de behandeling van de blessure kan plaatsvinden en binnen welke termijn verwacht wordt dat de speler fit is om aan de training of wedstrijd deel te nemen. In het belang van het herstel doen de spelers er verstandig aan het advies op te volgen. De trainers en leiders van de selectieteams bespreken met de fysiotherapeut de voortgang van de blessurebehandeling. De verzorger kan de trainer of leider aanwijzingen geven over aangepaste training en de mate van belasting, en begeleidt dus het herstelproces. De leider/trainer dient de aanwijzingen van de fysiotherapeut op te volgen.

SPORTVERZORGING Natuurlijk zijn de spelers zelf en hun ouders verantwoordelijk voor de gezondheid van de spelers. Belangrijk is dat een sporter zich bewust wordt van een gezonde leefstijl. De onderstaande zaken dragen bij tot het gezond en verantwoord sporten.

1. Hygiëne

Na iedere wedstrijd en training wordt in principe door alle spelers gedoucht. Douchen is van belang. Zo wordt er (mede) voor gezorgd dat spelers na een wedstrijd of training fris en goed gekleed weer naar huis gaan.

2. Lichaamsverzorging Sport beoefenen vraagt veel van het lichaam. Sporters verzorgen hun lichaam dus goed. Naast kleding, schoeisel, nachtrust, voeding e.d. vallen onder een goede verzorging:

• juiste behandeling van kleine blessures/klachten zoals blaren, kneuzingen en schaafwonden;
• het niet dragen van sierraden tijdens wedstrijden en trainingen (ringen, kettinkjes, oorbellen, horloge). Ze kunnen de speler, medespelers of tegenstanders verwonden;
• het dragen van badslippers in douche en kleedkamer ter voorkoming van voetschimmel;
• het niet gebruiken van kauwgom tijdens trainingen en wedstrijden; verslikking kan ernstige gevolgen hebben.

3. Voeding
Voetballen met volle inzet vereist veel energie. Er is zelfs extra energie nodig. Voor de training en wedstrijden moeten voetballers dus voldoende energie hebben, o.a. door de voeding. Enkele tips: tussen eten en trainen moet ca. 2 uur zitten;

• eet voor de training/wedstrijd geen vette snacks;
• neem geen volledige warme maaltijd voor de training.

VERZEKERING Door de KNVB is ten behoeve van haar leden een tweetal collectieve verzekeringen afgesloten. Het gaat om een collectieve ongevallenverzekering en een collectieve aansprakelijkheidsverzekering. 

1. COLLECTIEVE ONGEVALLENVERZEKERING De ongevallenverzekering biedt dekking bij ongevallen als gevolg waarvan leden van de KNVB blijvend invalide raken. Voorwaarde daarbij is dat het ongeval plaatsvindt tijdens het verrichten van activiteiten voor/bij de vereniging. Tevens bestaat er onder omstandigheden een beperkte dekking voor medische en tandheelkundige kosten. Er is hierbij sprake van een zogenaamde secundaire dekking. Dit betekent dat kosten eerst bij de eigen verzekering dienen te worden geclaimd.

Wie zijn verzekerd:

• Alle geregistreerde leden van de sectie amateurvoetbal van de KNVB, zoals senioren, junioren en pupillen, (assistent-) scheidsrechters, consuls, bestuurs- en commissieleden en overige vrijwilligers.
• Vrijwilligers (niet-leden) bij het verrichten van incidentele werkzaamheden/ diensten, zonder dat sprake is van werkzaamheden/diensten in het kader van een door betrokkenen aanvaarde structurele functie.
• Niet-leden, echter uitsluitend personen die deelnemen aan de door de KNVB georganiseerde schoolvoetbalwedstrijden en bedrijfs- en zomeravondwedstrijden, e.d. (met dien verstande dat het altijd aan voetbal gelieerde evenementen zijn)

• Tijdens alle activiteiten, dus niet alleen de deelname aan trainingen of wedstrijden, maar ook alle overige activiteiten die het algemeen belang van de vereniging dienen, zoals bezoek aan vergaderingen en cursussen, als toeschouwer bij thuis- en uitwedstrijden enz.
• Tijdens de reis naar of van dergelijke activiteiten, mits gereisd wordt via de kortste weg en zonder onderbrekingen; het middel van vervoer speelt geen rol, dus ook motorrijden en het vliegrisico is bijv. gedekt.
• (Assistent-) scheidsrechters zijn ook verzekerd tijdens deelname aan activiteiten georganiseerd voor de COVS en/of aangesloten scheidsrechtersverenigingen en trainingen.

2. COLLECTIEVE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING De aansprakelijkheidsverzekering is eveneens een secundaire verzekering. Deze verzekering biedt dekking aan zowel individuele leden, als aan verenigingen. Op deze verzekering kan een beroep worden gedaan wanneer een lid van de KNVB aansprakelijk wordt gesteld voor de schade aan goederen of letsel van personen en de eigen verzekering niet of niet voldoende dekking biedt. 

§2.Team analyses

Spelers kampen vaak met lies- en hamstringklachten. Dit herken je zeer snel doordat spelers niet meer een sprint kunnen inzitten of op een onnatuurlijke manier beginnen te lopen in het veld. Deze klachten komen vaak voor doordat spelers niet fit genoeg zijn en/of direct teveel hun lichaam overbelasten.

• Te weinig gesport en daardoor niet fit
• Zwakke spieren, geen spierversterkende oefeningen
• Drukke dag met werk en oververmoeid naar trainingen komen
• Geen goede warming up of goede cooling down

De warming up en conditioneel aspect was al goed geborgd. Nu is ook het belang van kracht en stabilisatieoefeningen toegenomen. De trainingen zijn nu iets anders gevormd. Advies is om de rust momenten tussen de verschillende oefeningen op te pakken met allerlei spierversterkende oefeningen. Een ideaal moment om de jongens bezig te houden en ook aan hun fitheid te trainen.

De behandeling van een liesblessure vergt doorgaans enkele weken tot soms maanden. Na het ontstaan van de blessure moet er overleg plaatsvinden tussen de speler en verzorger. Bij de eerste signalen is het verstandig direct een deskundig masseur of fysiotherapeut in te schakelen voor behandeling en hun adviezen op te volgen. Zij hebben met een korte, gerichte behandeling vaak snel effect. Vanzelfsprekend is beperking van de trainingsintensiteit geboden, evenals afzien van oefenvormen met explosieve draaimomenten en veel aanzetten voor sprints.

Bij hamstringklachten gaat het meer om verrekte of gescheurde spier. Voor een snel herstel van de verrekte of gescheurde spier is eerste hulp noodzakelijk. Denk daarbij aan de volgende punten:

• Beweeg de hamstring zo min mogelijk. Bij lichte hamstringblessures kan je overigens soms nog wel pijnvrij wandelen.
• Leg een drukverband aan op de plaats van de blessure.
• Koel de getroffen hamstring, bijvoorbeeld met een dichtgeknoopte plastic zak met ijsblokjes en een scheutje water. De ideale koeltemperatuur ligt dan tussen 0-7 º C.
• Koel gedurende een aaneengesloten periode van 15 minuten, die verdeeld over de dag 4-6 keer kan worden herhaald. Het gebruik van zogenaamde cold-packs die in de diepvries (-24º C) bewaard worden, moet door het risico op plaatselijke bevriezingsverschijnselen vermeden worden.

Uiteindelijk zullen spelers langzaam terug komen in het team. Ze hebben eerst de blessures goed laten behandelen. Daarna hebben ze met goede warming up en spierversterkende oefeningen gewerkt aan hun fitheid. Stap voor stap is intensiteit en inzet in de trainingen opgebouwd.

§3.Rol van de trainer

In veel gevallen is de leider/coach degene, die eerste hulp bij een sportongeval verleent. Het is belangrijk om te weten wat te doen, maar minstens zo belangrijk om te weten wat in ieder geval niet te doen.

In amateurvoetbal is het ook belangrijk om de spelers tegen zichzelf te beschermen. Te vroeg inbrengen betekent vaak ook terugval in hun herstel.

Verder moet de trainer kunnen inschatten de ernst van de situatie en waar nodig bepalen of er professionele hulp ingeschakeld moet worden.

Daarnaast kan de trainer uiteraard spelers op een gezonde leefstijl attenderen. De spelers zelf en hun ouders zijn natuurlijk verantwoordelijk voor de gezondheid van de spelers.